زیگموند فروید، عصب شناس مشهور اتریشی و مبدع روانکاوی اولین فردی است که مکانیسم های دفاعی را مطرح و در مورد آنها صحبت کرده است. یکی از شایع ترین مکانیسم های دفاعی، فرافکنی است و قبل از بحث در مورد مکانیسم اصلی این مقاله ابتدا به فرافکنی می پردازیم .اما این مکانیسم به چه معناست ؟ تعریفی که بهترین روانشناسان ایرانیان از این مکانیسم ارائه داده اند، اینگونه است: نسبت دادن تمایلات غریزی نامطلوب خود به فرد دیگری!

با یک مثال، خیلی بهتر می توانید متوجه این مکانیسم شوید. مردی را تصور کنید که خیلی پایبند به زندگی مشترک نیست و کار هایی خارج از عرف خانواده انجام می دهد. اما همین مرد بسیار به خانم خود که فردی متعهد هست در مورد پوشش ،ارتباطات و... مدام تذکر و تحت فشار قرار می دهد و بابت هر چیزی او را باز خواست می کند. متوجه شدید که این فرد چطور اشتباهات خود،که توان پذیرفتنشان را نداشت، نادیده گرفت و آنها را به همسر خود فرافکنی کرد؟ بله فرافکنی اینطور کار می کند!

و اما همانند سازی فرافکنانه چیست ؟

این مکانیسم توسط ملانی کلاین از روانشناسان مشهور اتریشی مطرح شده است. او یکی از معروف ترین روانکاوان کودک است و از چهره های مهم روانکاوی است. اما این مکانیسم به چه معناست ؟ زمانی که دیگران را مجبور می کنیم تا به ایفای نقشی خاص بپرادزند در حال استفاده از این مکانیسم هستیم. به طور دقیق تر می توان اینگونه این مکانیسم را تعریف کرد : فرافکنی ویژگی خود، به فرد دیگری و وادار کردن فرد مقابل به همانند سازی و شبیه سازی با آن ویژگی!

چطور این مکانیسم ایجاد می شود ؟

آغاز و ابتدای هر چیزی در کودکی اتفاق می افتد و این مکانیسم هم مستثنا ازین قضیه نیست. در ابتدا کودک بر اساس ارتباطی که با مراقبان خود دارد، یک الگو ارتباطی در خود، درونی  می کند( درون فکنی )،در مرحله بعد کودکان با افراد مهم زندگیشان همانند سازی می کنند و صفات مراقبان خود را جزیی از خود  می دانند(همانند سازی ) .سپس این درونی سازی و همانند سازی ها در روابط بین فردی کودک نمود پیدا می کند (برون سازی ) و در مرحله آخر دیگران را مجبور می کنند به ایفای نقش خاصی در زندگی آنها بپردازنند. (همانند سازی فرافکنانه ). ازدواج یکی از روابط بین فردی مهم برای ما است در مشاوره قبل ازدواج با برگزاری جلسات و تست های مختلف می توان پی به این الگو ها برد و تلاش کرد با یافتن آنها در جهت بهبود روابط خود قدمی برداریم .

یک مثال در مورد همانند سازی فرافکنانه

خانم ب تصمیم دارد تا جلسات ورزشی خود را شروع کند. او فکر می کند افزایش وزن دارد پس  به پیش یکی از خبره ترین مربیان ورزشی شروع به کار می کند .خانم ب در خود احساس شرم و حقارت زیادی را تحمل می کند. او بخشی از این احساسات را به مربی خود فرافکنی می کند. و این عیب را در مربی خود بسیار پر رنگ می کند مدام به او می گوید تغییری در خود حس نمی کند و سعی می کند به او بفهماند که او مربی خوبی نیست و بی دلیل مشهور است و موجب می شود تا مربی او با این باور همانند سازی کند و آن را جزئی از خود بداند و به خود شک کند . خانم ب مدام با ارسال پیامک های مختلف با این مضمون که مربی تنها از او سواستفاده مالی کرده است سعی در این دارد تا او را بخاطر این نقص خیالی سرزنش کند. در نهایت مربی شروع به یکی بودن و همانند سازی با این نقص می کند و حس می کند آنقدر هاهم مربی خوبی نیست و در نهایت خانم ب با این فرافکنی، اضطراب و نقص خود را مهار و احساس آرامش می کند.

اگر احساس می کنید این مکانیسم برایتان آشنا است و احساساتی دارید که علت آن را نمی دانید ، اقدامات زیر را انجام دهید :

1. احساسات خود را نام گذاری کنید

اگر با خود غریبه و بی توجه به احساستان باشید در ابتدا سخت است که متوجه تفاوت بین احساس هایتان شوید . برای مثال اگر فردی حالتان را بپرسد تنها می گویید خوبم یا بدم! اما نمی توانید بطور دقیق بگویید چه حسی دارید ؟ غمگین هستید ؟ خجالت می کشید ؟ شاد هستید ؟ و...

اگر نیاز به کمک دارید می توانید به بهترین مطب روانشناسی تهران مراجعه کنید تا دقیق تر به خود و بدنتان توجه کنید . هر چند شما در حال انکار احساستان باشید اما بدنتان دروغ نمی گوید .اگر تپش قلب دارید یعنی مضطرب هستید اگر صورتتان قرمز است یعنی از موضوعی خجالت زده هستید . پس به بدنتان اعتماد کنید تا بفهمید در حال تجربه چه حسی هستید ؟

2. احساسات خود را بدون هیچ قضاوتی بپذیرید 

به خود این اجازه را بدهید که احساسات مختلفی را تجربه کنید. یک انسان دارای عواطف مختلفی است. گاهی شاد است ،گاهی غمگین ،گاهی احساس شرم می کند و گاهی احساس غرور .فارغ از هر گونه برچسب خوب یا بد زدن بپذیرید که شما با تمام این عواطفتان تعریف می شوید.

3.به احساسات به دید اطلاعات نگاه کنید

از خود بپرسید این احساس به من چه می گوید ؟ چرا اینگونه حس میکنم ؟ لطفا سوالاتتان را جزئی تر کنید . برای مثال چرا در این موقعیت خاص خجالت زده هستم  اما در یک موقعیت دیگر احساس غرور می کنم؟ اگر روبه رو شدن با خودتان برایتان سخت است می توانید با یک روانشناس تلفنی در کلینیک روانشناسی انتخاب نو صحبت کنید و زمانی که در یک موقعیت دچار مشکل می شوید و ناراحت و ناامید هستید ،به جای گوشه نشینی ،یک قدم به عقب بردارید و از خود بپرسید این احساس از کجا ناشی می شود ؟

ودر آخر به خود و احساساتتان بها دهید و بدانید هر چیزی علتی دارد و بدنبال حل کردن آن باشید تا ندیدنش!

نویسنده : محدثه بیاتی

تلفن : 22593216 – 22795735 

آدرس : قیطریه – بلوار کاوه جنوب – نرسیده به خیابان دولت – نبش کوچه اخلاقی غربی – پلاک 29 – طبقه3